Από τον ALi Mathloum – Λέσχη RοCK.
Ο Bruce Springsteen συνοψίζει την ιδέα μου για αυτό το κείμενο σε ένα στίχο του από το ”No Surrrender” , ένα από τα πολλά hits που στριμώχτηκαν στον εμβληματικό του δίσκο ”Born In The U.S.A.”. Μας λέει λοιπόν το αφεντικό:
<<Μάθαμε περισσότερα από έναν δίσκο τριών λεπτών,
απ’όσα μάθαμε μια ζωή στο σχολείο>>
Ανέκαθεν με γοήτευε ο συγκεκριμένος στίχος. Μέσα σε μια πρόταση περικλείει όλα εκείνα που τοποθέτησαν την μουσική στην κορυφή της δικής μου πυραμίδας. Πάνω και από την λογοτεχνία, πάνω από κάθε άλλη τέχνη. Βρήκα και βρίσκω στη μουσική και στους στιχουργούς όλους εκείνους τους μέντορες που ποτέ δεν είχα. Διότι αυτή την αμεσότητα στην μετάδοση ιδεών δεν τη βρίσκεις αλλού, δεν υπάρχει πιο αγνός, πιο τίμιος και πιο ψυχαγωγικός (με την αυθεντική έννοια) τρόπος να καλλιεργηθείς.
Το ταξίδι που κάνουν αυτές οι λέξεις, οι ιδέες και τα μαθήματα ζωής είναι το πιο μαγευτικό στο σύμπαν της διανόησης και της δημιουργίας. Από ένα πιθανόν τσαλακωμένο και ποτισμένο με καπνό και αλκοόλ κομμάτι χαρτί, από ένα σημειωματάριο με στεγνωμένα δάκρυα να μουτζουρώνουν τις λέξεις. Από ένα κομμάτι χαρτοπετσέτας που έχει γραμμένη μια φράση ή μια ιδέα που επιβίωσε μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, στεκόταν σε τεντωμένο σχοινί και πρόλαβε να αποτυπωθεί πριν σβήσει η πραγματικότητα και αναλάβουν τα όνειρα.
Αυτός είναι ο απόλυτος αγώνας επιβίωσης της ψυχής ενός ανθρώπου, βρίσκει την έννοια του στις σκέψεις αυτές που κατάφεραν να καταγραφούν.
Αντικατοπτρίζουν συναισθήματα, εμπειρίες , πόνο, χαρά, αγάπη και δυστυχία. Εδώ μπαίνει η μουσική, να μετουσιώσει όλα αυτά και σε μελωδία, σε ρυθμούς, να δώσει φωνή στην απόγνωση και να γίνει συντροφιά των σκέψεων αυτών. Δε θα βρεις στο σύμπαν ολάκερο παρόμοια σύζευξη, ο έρωτας που παράγεται μεταξύ μουσικής και λόγου. Δεν μπορεί να εξηγηθεί, δεν είναι επιστήμη, δεν είναι φυσική, δεν είναι μαθηματικά, είναι απλά μαγεία. Και όπως η μαγεία ενθουσιάζει τα μικρά παιδιά, έτσι και η μουσική μπορεί να ενθουσιάσει και να ερεθίσει τις σκέψεις μας.
________________________________________
‘
‘…Now, don’t hang on, nothing lasts forever but the earth and sky
It slips away, and all your money won’t another minute buy
Dust in the wind – All we are is dust in the wind …” – Kansas
Πεσιμιστικό το διάσημο άσμα των Kansas; ή μήπως βαθιά ρεαλιστικό και αληθινό; Μη κρατηθείς από τίποτα, είτε υλικό είτε όχι, ο,τι και να είναι, δε θα κρατήσει για πάντα, Τα χρήματα δε σου αγοράζουν χρόνο, μην τους δίνεις τόση αξία γιατί στην τελική είμαστε όλοι σκόνη στον άνεμο, άλλη μια για να το συνειδητοποιήσεις, είμαστε όλοι σκόνη στον άνεμο. Σόλο βιολί, και ξανά, κατανόησε το και σταμάτα να αναλώνεσαι σε ο,τι δεν αξίζει, σκόνη στον άνεμο φίλε μου…
______________________________________
Δεν είναι διόλου τυχαίο ή συγκυριακό το γεγονός πως την αλφάβητο την μάθαμε ”τραγουδιστά”, της δώσαμε μουσικότητα για να ξεγελάσουμε τον εγκέφαλο μας από την αγγαρεία.
Δεν υπήρχε κάποτε κάποιος ψυχολόγος ή ειδικός για να υποδείξει ή να εξηγήσει την δυναμική της μουσικής στη διαπαιδαγώγηση. Δεν χρειάζομαι εμπεριστατωμένη μελέτη για το γεγονός πως οτιδήποτε ντυνόταν με μουσική στην παιδική μου ηλικία δε θα το ξεχάσω ποτέ. Από το τραγούδι νανούρισμα της μητέρας μου μέχρι το ”α μπε μπα μπλομ” μέχρι την αντίστροφη μέτρηση στο κρυφτό. Όσο ευτελή και αν μοιάζουν έρχονται να αποδείξουν την ισχύ της μουσικής έναντι οποιουδήποτε άλλου τρόπου ασπασμού στην σκέψη, και επίδρασης για το θυμικό μας.
Η ηθική διαμόρφωση του χαρακτήρα μπορεί να συσχετιστεί άρρηκτα με την μουσική. Αυτό είναι κάτι που οι αρχαίοι Έλληνες φυσικά, μεταξύ αυτών Πλάτωνας και Αριστοτέλης, είχαν κατανοήσει και εκτιμήσει δεόντως. «Ή της μουσικής δύναμις» όπως θα βρεις συχνά στα διασωθέντα γραπτά, που είχε σαν μέσο επίδρασης στην κουλτούρα και την ψυχοσωματική μας κατάσταση.
Οι ιδέες καλπάζουν πάνω στο κύμα που λέγεται μελωδία και χρησιμοποιώντας αυτήν ως το πλέον ισχυρό μέσο μετάδοσης, τρυπώνουν στο υποσυνείδητο μας μεταφέροντας μαζί τις αξίες τα ιδανικά και όλα εκείνα που δεν μπόρεσαν οι κιμωλίες και τα τετράδια να καταφέρουν τόσο εύκολα.
Μέσα στην ουτοπική του υπερβολή, ο στίχος του Springsteen κρύβει ένα νόημα που κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί. Πως μέσα από την τέχνη, είτε αυτή είναι κινηματογράφος, είτε μουσική είτε ζωγραφική είτε οποιαδήποτε καλλιτεχνική δημιουργία μπορείς να πάρεις μαθήματα με τον πιο ευχάριστο και αποτελεσματικό τρόπο.
”Χωρίς Μουσική η ζωή θα ήταν ένα λάθος” – Νίτσε
Δε βρέθηκε κάποιος να μου δώσει να καταλάβω την αξία του χρόνου στη ζωή μας, την αξία του να μην σπαταλάς τις μέρες σου και βρεθείς ξαφνικά με το τρένο να έχει φύγει, όπως με δόση ειρωνείας και λυρισμού μας διδάσκουν οι Pink Floyd στο ”Time”. Υπάρχει καλύτερο μάθημα κατά του ρατσισμού και για την αξία της ειρήνης από τα τραγούδια του Bob Marley; Μπορεί να γινόταν και με άλλο τρόπο, αλλά αυτός είναι ισχυρός. Μέσω του Bob Dylan επειδή στάθηκα και τον μελέτησα, οι πόρτες που άνοιξα στο λογοτεχνικό και όχι μόνο κόσμο ήταν ο νέος θησαυρός μου. Ερμηνεύοντας τον Dylan μέσω εκείνου βρήκα τους συγγραφείς της Beat γενιάς, βρήκα ποίηση, πολιτική και φιλοσοφία. Μέσα από τις ιστορίες του Bruce Springsteen είδα την ζωή μου και πολλών γύρων μου να ερμηνεύονται και να εξυμνούνται οι προσπάθειες μας για κάτι καλύτερο, βρήκα έμπνευση και κουράγιο, βρήκα ιστορίες αγάπης και λόγια έρωτα που τα ενστερνίστηκα και τα ενστάλαξα στις δικές μου προσωπικές σχέσεις. Προσπάθησα να αγαπήσω και γω όπως ο Bruce την Μαίρη. Γιατί είδα πως αυτό είναι το σωστό, αυτό μου ταιριάζει. Προσπάθησα να βοηθήσω τους ανθρώπους γύρω μου γιατί αντιλήφθηκα την σημασία αυτού δια στόματος John Lennon.
Αν δεν υπήρχαν οι Iron Maiden και ο Steve Harris, πιθανότατα δε θα έμπαινα ποτέ στο τρυπάκι να μάθω γιατί οι -κακώς λεγόμενοι- ”Ινδιάνοι” έτρεχαν στους λόφους να σωθούν. Γιατί ο μεσαίωνας τους ενέπνευσε τόσο πολύ; Το συνειδητοποίησα όταν το ”Hallowed Be Thy Name” με πόρωσε τόσο στιχουργικά που πλέον ξέρω γιατί ο Harris έχει τρέλα και έγραφε για όλα αυτά. Δύσκολα πολύ, θα έβρισκα το κίνητρο από κάποιον άλλον να ασχοληθώ.
Αν δεν άκουγα Neil Young θα πίστευα ακόμη πως η Αμερική είναι ο σωτήρας μας και όλα είναι αγγελικά πλασμένα. Οι The Who έγιναν οι μέντορες μου σε θέματα πολιτικής φύσεως και εναντίωσης σε οποιαδήποτε μορφή καταπίεσης. Οι Beatles μου έμαθαν σε λιγότερο από τρία λεπτά να μην υποτιμήσω ποτέ ξανά την αξία της φιλίας. Ο λεξομάγος Eminem μου υπενθυμίζει πως κάθε ευκαιρία που εμφανίζεται μπροστά μου να την αρπάζω αμέσως χωρίς δισταγμό, και να κάνω αυτό που θέλω τώρα και όχι αύριο.
Μέσω όλων αυτών και άλλων τόσων δημιουργών, έχτισα την όποια προσωπικότητα έχω διαμορφώσει, με προσωπική επιλογή να βασίσω στην τέχνη την ηθική μου ανατροφή.
Η συμβουλή μου προς όλους σας είναι αυτή: Μην προσπερνάτε τους στίχους που ακούτε. Μελετήστε τους διαβάστε τους, βάλτε τους στη ζωής σας. Θα αλλάξουν πολλά. Θα δεις…
_______________________________________________
”…So take the photographs, and still frames in your mind
Hang it on a shelf in good health and good time
Tattoos of memories and dead skin on trial
For what it’s worth it was worth all the while…” – Green Day
Οι Green Day μας θυμίζουν πως μπορεί να πόνεσε εν τέλει, μπορεί να καταριέσαι αλλά είναι λάθος, γιατί άξιζε τον κόπο. Η αγάπη θα φέρει πόνο σχεδόν με μαθηματική ακρίβεια, όμως αξίζει, για όλες εκείνες τις στιγμές ευτυχίας, κράτα αυτές τις ”φωτογραφίες”, κάνε τατουάζ τις καλές αναμνήσεις και ανέσυρε τες όταν χρειαστούν. Το ταξίδι ήταν υπέροχο.
Κανείς δεν μου το είπε να το σκεφτώ έτσι… η απάντηση ”στα τέτοια σου ρε μαλάκα” από τον κολλητό δεν ήταν εξίσου ευεργετική…
________________________________________________
Σύμφωνα λοιπόν με τον Δάμων, δάσκαλο της μουσικής αλλά και του Σωκράτη παρακαλώ σχετικά με τη ηθική της αξία, αυτή μπορεί να διαχωριστεί σε δύο μέρη επίδρασης. Από την μία μπορεί να ενεργήσει σαν χαλιναγώγηση των επιθυμιών και των παθών μας και από την άλλη σαν θεραπευτικό μέσο για τις διαταραχές της ψυχής μας. Η πρώτη περίπτωση συνδέεται με την διδασκαλία και η δεύτερη με την κάθαρση.
”Μουσική είναι η κίνηση του ήχου για να φτάσει την ψυχή και να της διδάξει την αρετή […] Η μουσική είναι ένας ηθικός κανόνας. Δίνει ψυχή στο σύμπαν, φτερά στη σκέψη, απογειώνει τη φαντασία, χαρίζει χαρά στη λύπη και ζωή στα πάντα.” – Πλάτων
Η κάθαρση λοιπόν. Διότι πέρα φυσικά από γνώσεις ή διδαχές, η μουσική μπορεί να μας δώσει το πνευματικό εκείνο καταφύγιο που αναζητούμε όταν τα πράγματα στραβώνουν και χρειαστούμε ένα χτύπημα στη πλάτη και μια βαθιά ανάσα ελπίδας. Όταν τα όνειρα μας πάνε να σβήσουν και να πεταχτούν στη φωτιά που καίει στο τζάκι της αμφιβολίας και της απόγνωσης, τα τραγούδια έρχονται να σου κρατήσουν το χέρι την ύστατη στιγμή και σε προτρέπουν να πιστέψεις. Στον εαυτό σου, στην αγάπη και την αλήθεια. Η τέχνη μιμείται την ζωή, και οι μελωδίες τις ψυχικές διαθέσεις μας, αυτό αναζητούμε στην μουσική, τον καθρέφτη του εαυτού μας για να διαπιστώσουμε τι μας συμβαίνει και να λάβουμε ένα χέρι, ή μάλλον μια νότα βοηθείας.
Η μουσική έχει πολλές μαγικές δυνάμεις και ίσως η πιο δυνατή να είναι αυτή που σε βοηθάει όταν κανείς άλλος δε μπορεί….
Ο δρόμος προς την ηθική αριστεία ή απλώς ”αρετή” όπως την ονόμαζαν η αρχαίοι είναι περίπλοκος και δύσκολος. Αρετή και πάθη ήταν για εκείνους βίοι παράλληλοι, όμως η μουσική είναι τα πάθη, δε χωράει αμφισβήτηση, από αυτά γεννάται. Διότι τα πάθη, ο φόβος, η οργή, ο φθόνος η χαρά και όλα τα συναισθήματα, δεν είναι επίκτητη ποιότητα, είναι τα ένστικτα και η ψυχή μας. Και από αυτήν γεννιούνται οι στίχοι και η μουσική.
Η αρετή όμως δεν είναι φυσική προδιάθεση, είναι καλλιέργεια και εκπαίδευση.
Και πιστέψτε με, μερικά από τα σημαντικότερα βήματα που θα μας φέρουν λίγο πιο κοντά στην λεγόμενη και πολυπόθητη ευδαιμονία έχουν για soundtrack και οδηγό τα πάθη μας.
”Η μουσική, θεωρούμενη σαν έκφραση του κόσμου, είναι λοιπόν στο ανώτατο σημείο μια παγκόσμια γλώσσα που είναι στη γενικότητα των αντιλήψεων σχεδόν αυτό που οι ιδέες είναι καθεαυτές στα ιδιαίτερα πράγματα.” – Άρθουρ Σοπενχάουερ
