Η λέξη «Azizam» στα Φαρσί – που σημαίνει «αγαπημένε μου» ή «καρδιά μου» – ίσως να μην έχει την παγκόσμια αναγνωρισιμότητα του habibi ή του ma chérie, όμως για τους Πέρσες είναι κομμάτι της καθημερινότητας. Τη λένε στην οικογένεια, στους φίλους, στους συντρόφους τους – κάποιοι μάλλον και στις γάτες τους. Γι’ αυτό και δεν ήταν μικρό πράγμα όταν ο Ed Sheeran ανακοίνωσε ότι το βασικό single του νέου του άλμπουμ θα λέγεται έτσι: Azizam.
Το κομμάτι, εμπνευσμένο από την ιρανική καταγωγή του Σουηδού παραγωγού Ilya Salmanzadeh, έχει διχάσει τους μουσικοκριτικούς – η Telegraph το χαρακτήρισε «ένα ποπ κομμάτι-αφρός, τόσο προβλέψιμο και χαρωπό που θα μπορούσε να το είχε γράψει AI». Όμως τέτοιου τύπου σχόλια χάνουν κάτι σημαντικό: το γεγονός ότι το τραγούδι προκάλεσε τεράστια συναισθηματική ανταπόκριση σε εκατομμύρια Ιρανούς σε όλο τον κόσμο. «Να ακούς έναν τόσο γνωστό καλλιτέχνη να προσεγγίζει με φροντίδα τη γλώσσα σου; Το νιώθουμε. Και μας αφορά», έγραψε κάποιος κάτω από το post του Sheeran στο Instagram.
Για χρόνια, οι Ιρανοί έχουν συνηθίσει να νιώθουν παρεξηγημένοι ή περιθωριοποιημένοι στη δυτική ποπ κουλτούρα. Από την ταινία 300, που παρουσίαζε τους Πέρσες σαν βαρβάρους, μέχρι το Argo του Ben Affleck, που ενίσχυσε στερεότυπα περί φανατισμού και αμάθειας. «Αν είσαι Ιρανός και έχεις μεγαλώσει στη διασπορά, ειδικά μετά την 11η Σεπτεμβρίου, ξέρεις πώς είναι να μη σε καταλαβαίνουν», εξήγησε χρήστης του TikTok. «Πολλοί δεν ξέρουν πόσο όμορφος είναι ο πολιτισμός μας, η γλώσσα μας, η ιστορία και οι δυσκολίες που έχουμε περάσει». Οπότε, όταν ένας από τους πιο επιτυχημένους καλλιτέχνες του πλανήτη τιμά αυτή την ομορφιά, δεν είναι μικρή υπόθεση. «Τώρα θα αρχίσουν οι μη Ιρανοί να λένε: τι ωραία λέξη!».
Η ιρανική υπερηφάνεια για τον πολιτισμό της είναι γνωστή. Θα σου πουν χωρίς δεύτερη σκέψη ότι η Περσία είναι ο αρχαιότερος ενιαίος πολιτισμός στον κόσμο, και πως ποιητές όπως ο Ρουμί, ο Χαφέζ και ο Φερντοουσί επηρέασαν την παγκόσμια λογοτεχνία. Πολλοί εξακολουθούν να διεκδικούν τον Freddie Mercury – ή «Farrokh joon», όπως τον αποκαλούν – ως «δικό τους» (οι γονείς του ήταν Πέρσες, απόγονοι Περσών Ζωροάστρων που μετανάστευσαν στην Ινδία τον 8ο αιώνα). Και τώρα, φαίνεται πως ο Ed Sheeran θα αποκτήσει ένα νέο παρατσούκλι: Ed Shirini – «γλυκάκι», στα φαρσί. Ή, όπως σχολίασε η stand-up κωμικός Shaparak Khorsandi μιμούμενη Περσίδα μαμά, «Sheeran είναι ξεκάθαρα από το Εεε-ράν». Και ναι, μπορεί ο Brian Cox να είναι εξαιρετικός ηθοποιός, αλλά πιο σημαντικό είναι πως η γάτα που έχει με την Ιρανή σύζυγό του λέγεται Pishi – δηλαδή «γατάκι» στα φαρσί. Και το ινδικό blockbluster Anima έκανε χαμό, αλλά το viral τραγούδι της ταινίας βασίζεται σε ιρανικό κομμάτι του ’50. Coincidence? Δεν νομίζουμε.
Αν και κάποιοι κριτικοί κατηγορούν το Azizam ως δήθεν και επιφανειακό, οι Ιρανοί ακροατές διαφωνούν: για εκείνους έχει αυθεντικό ιρανικό γούστο. Από το hook μέχρι τα παραδοσιακά όργανα όπως το daf και το santur, αλλά και τα φωνητικά των superstars Arash και Andy – ο τελευταίος μάλιστα το τραγούδησε σε live του λέγοντας ότι ένιωσε «βαθιά συνδεδεμένος» με το κομμάτι. Στα σκαριά βρίσκεται και μια πλήρης εκδοχή του τραγουδιού στα φαρσί, με έναν τραγουδιστή που, όπως λέει ο Sheeran, είναι «από τους μεγαλύτερους της περσικής κοινότητας». Και δεν είναι τυχαίο ότι το Azizam κυκλοφόρησε μέσα στο Nowruz – το Περσικό νέο έτος, που συμπίπτει με την εαρινή ισημερία και γιορτάζεται με γλυκά (φυσικά shirini), δώρα και πολύ χορό.
Το τραγούδι έχει ήδη ακουστεί σε σπίτια Ιρανών σε κάθε γωνιά του κόσμου, το βίντεο έπιασε πάνω από 8 εκατομμύρια views μέσα σε δύο μέρες, και το TikTok έχει γεμίσει με Ιρανούς που κάνουν «gher» – αυτή τη χαρακτηριστική κίνηση των γοφών που φωνάζει πάρτι. Και κάτι λέει πως το Azizam θα γίνει βασικό κομμάτι σε ιρανικούς γάμους για πολλά χρόνια ακόμα.
