Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε γίνει ακροατές διαφόρων ερωτικών ιστοριών που κατέληξαν άδοξα.
Οι πρωταγωνιστές συνήθως, υποτιμούν τον πρώην σύντροφο τους, παραπονιούνται οτι είχαν χάσει τον εαυτό τους και περιγράφουν την σχέση ως «ασφυκτικά εξαρτητική».
Πώς όμως θα μπορούσαμε να δικαιολογήσουμε τη συνύπαρξη των παραπάνω προβλημάτων στις περισσότερες «προβληματικές» σχέσεις;
Η εξήγηση του παραπάνω φαινομένου θα μπορούσε να συνοψιστεί περιεκτικά, περιγράφοντας τον μηχανισμό της προβολικής ταύτισης. Τι είναι λοιπόν αυτός ο μηχανισμός;
Οι άνθρωποι έχουμε μια πολύ ισχυρή τάση να επαναλαμβάνουμε στο εδώ και το τώρα το τραυματικό αλλά υπερβολικά οικείο σενάριο του παρελθόντος μας. Αυτό επιτυγχάνεται με τον ασυνείδητο μηχανισμό άμυνας της προβολικής ταύτισης. Η συγκεκριμένη ψυχολογική διεργασία ενεργοποιείται μεταξύ ατόμων που ανταλλάσσουν έντονα συναισθήματα, πράγμα το οποίο συμβαίνει στα ζευγάρια. Κατα τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, ο ένας προβάλλει στον άλλον τμήματα του εαυτού του τα οποία έχει απορρίψει/αρνηθεί. Τα προβαλλόμενα τμήματα του εαυτού είναι συνήθως αποκρουστικά/ ανεπιθύμητα και σχετίζονται με κάποιες αρνητικές συναισθηματικές αναμνήσεις φόβου, θλίψης ή οργής του παρελθόντος.
Όταν η προβολική ταύτιση ενεργοποιηθεί, τότε ο άνθρωπος ο οποίος έχει «επωμιστεί» το παραπάνω υλικό θεωρείται κάτοχος αυτών των χαρακτηριστικών/συναισθημάτων. Το παράδοξο όμως αυτής της διαδικασίας είναι οτι ο «ξενιστής» δέχεται το προβαλλόμενο υλικό, καθώς του ασκείται μακροχρόνια πίεση προκειμένου να το δεχτεί αλλά και επειδή το υλικό αυτό του είναι τελικά οικείο και ταιριάζει με το τραυματικό του παρελθόν.
Ποια είναι όμως τα αποτελέσματα της προβολικής ταύτισης στην δυναμική των ζευγαριών;
• Δεν σχετίζονται με την πραγματική υπόσταση των συντρόφων τους αλλά με τα προβαλλόμενα τμήματα του εαυτού τους, δηλαδή με τον ίδιο τους τον εαυτό! Αυτό τους κάνει να αγνοούν τα πραγματικά χαρακτηριστικά των αγαπημένων τους προσδίδοντας στην σχέση τους ισχυρά ναρκισσιστικά στοιχεία.
• Εξαφανίζονται τα όρια μεταξύ του εαυτού και του συντρόφου. Δηλαδή, τα άτομα αυτά προβάλλοντας ένα τμήμα του εαυτού τους δεν κατανοούν που σταματάει η δική τους υπόσταση και που του συντροφου τους.
• Δημιουργείται έντονη εξάρτηση. Αυτό συμβαίνει διότι τα άτομα που προβάλλουν τμήματα του εαυτού τους στους συντρόφους τους δεν μπορούν να συλλάβουν την ύπαρξή τους χωρίς ακόμη και το «ανεπιθύμητο» τμήμα της υπόστασης τους.
Υπάρχει όμως λύση για τα ζευγάρια που επιθυμούν να βγουν από αυτον τον «φαύλο κύκλο»;
Μέσω της θεραπείας ζεύγους, τα άτομα αυτά μπορούν να μπουν σε «μια τροχιά αλλαγής». Αυτό θα συμβεί όταν και οι δυο πλευρές μπουν σε μια διαδικασία να αναγνωρίσουν, αποδεχτούν και εκφράσσουν έγκαιρα όλα τους τα συναισθήματα αλλά και όταν αποφασίσουν να αναλάβουν την ευθύνη αυτών. Έτσι, δεν θα επιθυμήσουν να μεταφέρουν το «βαρύ φορτίο» των αρνητικών συναισθημάτων που πηγάζουν από το «μη αποδεκτό εαυτό τους».
Μαρία Λαΐου, Ψυχολόγος ΜSc – boro.gr
