Έρευνες στη νευροεπιστήμη και την ψυχολογία δείχνουν ότι η ανάγνωση μυθοπλασίας δεν είναι απλώς μια μορφή ψυχαγωγίας, αλλά ένας θεμελιώδης τρόπος μέσω του οποίου οι άνθρωποι μαθαίνουν, αναπτύσσουν ενσυναίσθηση και κατανοούν τον κόσμο γύρω τους.
Σύμφωνα με τη νευροεπιστήμονα Aditi Subramaniam, οι πρόσφατες εξελίξεις στη γνωστική νευροεπιστήμη αποκαλύπτουν ότι ο εγκέφαλος, όταν διαβάζει μυθοπλασία, ενεργοποιεί διεργασίες παρόμοιες με εκείνες που χρησιμοποιεί στις πραγματικές εμπειρίες. Μελέτες λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας (fMRI) δείχνουν ότι τα ίδια νευρικά κυκλώματα που σχετίζονται με την επεξεργασία κοινωνικών αλληλεπιδράσεων, συναισθημάτων και επίλυσης προβλημάτων ενεργοποιούνται και κατά την ανάγνωση φανταστικών γεγονότων.
Όπως λέει η Subramaniam «η έρευνα στη νευροεπιστήμη και την ψυχολογία υποδηλώνει ότι η μυθοπλασία δεν είναι απλώς μια διασκέδαση—είναι ένας θεμελιώδης τρόπος με τον οποίο μαθαίνουμε, αναπτύσσουμε ενσυναίσθηση και κατανοούμε τον κόσμο».
«Πρόσφατα ευρήματα στη γνωστική νευροεπιστήμη αποκαλύπτουν ότι όταν διαβάζουμε μυθοπλασία, ο εγκέφαλός μας εμπλέκεται σε μια διαδικασία εκπληκτικά παρόμοια με την πραγματική εμπειρία», συνεχίζει η Subramaniam. «Μελέτες λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας (fMRI) δείχνουν ότι οι ίδιες νευρικές διεργασίες που ενεργοποιούνται όταν επεξεργαζόμαστε κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, συναισθήματα και επίλυση προβλημάτων στην πραγματική ζωή, ενεργοποιούνται επίσης όταν διαβάζουμε για φανταστικά γεγονότα. Για παράδειγμα, το σύστημα των κατοπτρικών νευρώνων του εγκεφάλου, το οποίο παίζει βασικό ρόλο στην ενσυναίσθηση, ανταποκρίνεται στις εμπειρίες των χαρακτήρων σαν να ήταν δικές μας».
«Αυτό υποδηλώνει ότι η μυθοπλασία δεν είναι απλώς φαντασία—είναι ένα είδος γνωστικής προσομοίωσης που μας επιτρέπει να εξασκηθούμε σε κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες μέσα σε ένα περιβάλλον χαμηλού ρίσκου», εξηγεί.
Ένα, λοιπόν, από τα βασικά ευρήματα αφορά το σύστημα των κατοπτρικών νευρώνων του εγκεφάλου, το οποίο παίζει κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξη της ενσυναίσθησης. Το σύστημα αυτό ανταποκρίνεται στις εμπειρίες των λογοτεχνικών χαρακτήρων σαν να ήταν πραγματικές, γεγονός που υποδηλώνει ότι η μυθοπλασία λειτουργεί ως μια μορφή γνωστικής προσομοίωσης.
Παρότι συχνά η μυθοπλασία θεωρείται κατώτερη από τη μη μυθοπλασία σε ό,τι αφορά τη μάθηση και την προσωπική ανάπτυξη, η Subramaniam τονίζει ότι προσφέρει σημαντικά γνωστικά και συναισθηματικά οφέλη. «Οι ιστορίες δεν είναι απλώς μορφές ψυχαγωγίας, αλλά και εργαλεία κατανόησης του εαυτού μας και των άλλων», σημειώνει.
Τα ευρήματα αυτά αμφισβητούν τη διάκριση μεταξύ μυθοπλασίας και μη μυθοπλασίας στον τομέα της εκπαίδευσης και της προσωπικής εξέλιξης. Αντί η μυθοπλασία να θεωρείται απλώς μια μορφή διαφυγής από την πραγματικότητα, μπορεί να εκληφθεί ως ένα μέσο ενίσχυσης της συναισθηματικής νοημοσύνης και της κοινωνικής κατανόησης.
