Κάθε 25η Μαρτίου από το 1938 και μετά εορτάζονται μαζί τόσο η εθνική εορτή όσο και η μεγάλη γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Το πιάτο που πρωταγωνιστεί στο τραπέζι μας είναι ο μπακαλιάρος και συνήθως το συνοδεύουμε με σκορδαλιά. Γιατί, όμως, επιλέγουμε το συγκεκριμένο ψάρι και γιατί το συνδυάζουμε με τη σκορδαλιά;
Η νηστεία της Σαρακοστής είναι μακράν η πιο αυστηρή του χριστιανισμού. Για 40 ημέρες η διατροφή των πιστών περιορίζεται στα απολύτως απαραίτητα αφού δεν επιτρέπεται να καταναλώνουν κρέας, ψάρι, γαλακτοκομικά προϊόντα ή ακόμα και το λάδι. Ωστόσο, στη διάρκεια της σκληρής αυτής νηστείας πέφτει πάντα μέσα και ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, γεγονός ιδιαίτερα χαρμόσυνο στη χριστιανική πίστη που δεν μπορεί παρά να εορταστεί καταλλήλως. Για τη συγκεκριμένη ημέρα, λοιπόν, γίνεται μια παύση στη νηστεία και προβλέπεται ένα μικρό παραστράτημα, όπου το ψάρι, το λάδι και το κρασί επιτρέπονται.
Η Ελλάδα, εκτός από το μεγάλο παραθαλάσσιο μέτωπο και τον νησιωτικό της χώρο, έχει και έναν μεγάλο ορεινό όγκο γεμάτο από πανέμορφα χωριά. Εκεί δηλαδή όπου στα τέλη του προ-προηγούμενου αιώνα ψάρι δεν έβρισκες εύκολα, εκτός… αν έψαχνες για μπακαλιάρο! Το ωραίο αυτό ψάρι με την ολόλευκη κρουστή σάρκα, παρόλο που συχνά το βρίσκουμε και στη Μεσόγειο, προτιμά να κολυμπάει κυρίως στα νερά του Ατλαντικού Ωκεανού, οπότε οι χώρες που τον αλιεύουν περισσότερο είναι η Νορβηγία, η Ισλανδία και η Πορτογαλία που του έχει μάλιστα τεράστια αδυναμία (στην πορτογαλική κουζίνα υπάρχουν περισσότερες από 400 συνταγές με μπακαλιάρο!). Οι λαοί αυτοί, εδώ και αιώνες συνηθίζουν να παστώνουν τον μπακαλιάρο και να τον εμπορεύονται σε όλες τις χώρες της Μεσογείου (και όχι μόνο), φυσικά και στην Ελλάδα. Υπολογίζεται ότι ο παστός μπακαλιάρος πρωτοήρθε στη χώρα μας τον 15ο αιώνα και προτιμήθηκε αμέσως καθώς μπορεί να διατηρηθεί για πολύ περισσότερες μέρες από ένα φρέσκο ψάρι και άρα να ταξιδέψει αναλλοίωτο ακόμα και στις πιο απομακρυσμένες, ορεινές περιοχές. Αυτός είναι και ο λόγος που η κωδική του ονομασία είναι «ψάρι του βουνού», αλλά και «Φτωχογιάννης», μια που η χαμηλή τιμή του τον καθιστά προσιτό σε όλους.
Στις τοπικές κουζίνες της Ελλάδας συναντάμε άπειρες συνταγές για να μαγειρέψουμε τον μπακαλιάρο μας: πλακί, ψητό, βραστό, με χόρτα, με σταφίδες, με πατάτες κ.ά. Ωστόσο, ο τηγανιτός μπακαλιάρος είναι ο πιο συνηθισμένος (φυσικά με τη συνοδεία της σκορδαλιάς).
Παραδοσιακές συνταγές ανά την Ελλάδα
Στη Μεσσηνία (που συνηθίζουν να τρώνε μπακαλιάρο και του Σωτήρος στις 6 Αυγούστου, εκτός από την 25η Μαρτίου) ακολουθούν μια συνταγή με σταφίδες, την παραδοσιακή Τσιλαδιά. Η βάση της είναι μια απλή κόκκινη σάλτσα με ντομάτα, κρεμμύδι, σκόρδο και σταφίδες, με την οποία περιχύνεται ο μπακαλιάρος πριν ψηθεί στον φούρνο. Απλό και νόστιμο.
Η Κεφαλονιά μπορεί να φημίζεται για την περίφημη κρεατόπιτά της, ωστόσο στα κιτάπια της έχει ακόμη μία πίτα, λιγότερο γνωστή, αλλά εξίσου νόστιμη. Είναι η μπακαλιαρόπιτα (ή μπακαλαόπιτα) που έχει για γέμιση μπακαλιάρο, μυρωδικά και ρύζι.
Στις Κυκλάδες (αλλά και στα Επτάνησα εδώ που τα λέμε) φτιάχνουν Μπραντάδα, δηλαδή ένα πολτό από μπακαλιάρο, γάλα, σκόρδο, ελαιόλαδο και πατάτα. Παραδοσιακά η Μπραντάδα γίνεται στο γουδί, αλλά εντάξει, αν δεν έχετε, θα σας επιτρέψουμε να χρησιμοποιήσετε μούλτι.
Στην Κέρκυρα πάλι τιμούν τον «μπιάνκο». Εδώ ο μπακαλιάρος βράζει στην κατσαρόλα μαζί με πατάτες και μπόλικο σκόρδο, ενώ στο τέλος περιχύνεται με χυμό λεμονιού. Αριστούργημα!
