Η ψυχολογία των θετικών συναισθημάτων μας παροτρύνει να βιώνουμε θετικά συναισθήματα ανεξάρτητα από τα όποια αρνητικά μας συμβαίνουν, γιατί αυτό φαίνεται, σύμφωνα με μελέτες, ότι μπορεί να προσφέρει στην ψυχική μας κατάσταση και ενέργεια και μάλιστα όχι μόνο παροδικά, αλλά και μακροπρόθεσμα.
Πώς όμως μπορούμε να μπλοκάρουμε τα αρνητικά για να βιώσουμε τα θετικά συναισθήματα;
Πριν από τη δεκαετία του ’90 η ψυχολογία δεν συνήθιζε να μελετά τα θετικά συναισθήματα που πιθανώς νιώθει ή μπορεί να βιώσει κάποιος, γιατί είχε βάλει στο επίκεντρό της τα αρνητικά (λύπη, αποτυχία, στενοχώρια, θυμός, άγχος) και το πώς θα μπορούσε να τα καταπολεμήσει.
Μέχρι τότε πίστευαν ότι τα θετικά συναισθήματα είναι μεν καλά και επιθυμητά, αλλά εφήμερα, και ότι ως εκ τούτου δεν χρειάζεται να τους δίνουμε και μεγάλη σημασία, αφού δεν μας προσφέρουν κάτι μακροπρόθεσμα. Αργότερα, οι ειδικοί άρχισαν να συνειδητοποιούν ότι η βίωση θετικών συναισθημάτων θα μπορούσε να έχει ευεργετικά αποτελέσματα επάνω μας όχι μόνο στο παρόν αλλά και στο μέλλον, καθώς μας βοηθάει στο χτίσιμο πόρων, π.χ. κοινωνικών, γνωστικών κ.ά.
Τι σημαίνει αυτό; Ότι όταν ασχολούμαστε με όσα μας δίνουν ευχαρίστηση, εκτός από την εφήμερη χαρά και ικανοποίηση που παίρνουμε κατά κάποιον τρόπο, είναι σαν να δημιουργούμε παρακαταθήκες και για το μέλλον, αφού αναπτυσσόμαστε περισσότερο ως άνθρωποι, μπορούμε να γίνουμε πιο δημιουργικοί, να βελτιώσουμε τις κοινωνικές μας σχέσεις, την αυτογνωσία μας, την ικανότητά μας να επιλύουμε προβλήματα, τη φαντασία μας, την αυτοπεποίθησή μας κ.λπ.
Έτσι, η βίωση των θετικών συναισθημάτων βοηθά στην ψυχική μας υγεία είτε γιατί μας θωρακίζει και μας προστατεύει είτε επειδή επουλώνει προϋπάρχοντα ψυχολογικά τραύματα.
Θετικά συναισθήματα δεν σημαίνει light συναισθήματα
Η αλήθεια είναι ότι εμείς οι Ευρωπαίοι, που έχουμε συνηθίσει να είμαστε ουσιαστικοί και συγκροτημένοι, όταν μας μιλάνε για θετικά συναισθήματα το μυαλό μας πηγαίνει αυτόματα σε μια αμερικάνικη μάλλον «ελαφριά» συνταγή, όπου όλα, ακόμα και τα χειρότερα, μπορούν να αντιμετωπιστούν αισιόδοξα, αρκεί να το θέλουμε ή να το πιστέψουμε.
Οι ειδικοί όμως τονίζουν ότι η ψυχολογία των θετικών συναισθημάτων δεν αναφέρεται στο να χαιρόμαστε απλά, αλλά στο να νιώθουμε έντονα συναισθήματα, που συνήθως προκαλούνται από τις δράσεις μας.
Τέτοια είναι η υπερηφάνεια, η περιέργεια, η δημιουργικότητα, ο αλτρουισμός, η αγάπη, η συγχώρεση, η αλληλεγγύη, η γενναιοδωρία, η βοήθεια, η συμπαράσταση, το να έχουμε έναν σκοπό-νόημα στη ζωή μας, το να νιώθουμε συμπόνια για τον εαυτό μας ακριβώς όπως αισθανόμαστε και για τους άλλους (ενώ συνήθως με τον εαυτό μας είμαστε πολύ σκληροί), χωρίς όμως να φτάνουμε και στην αυτολύπηση.
Τα συναισθήματα αυτά είναι σημαντικό να τα βιώνουμε είτε ως άτομα είτε μέσα από τις διαπροσωπικές μας σχέσεις.
Η θετική ψυχολογία δεν είναι συνταγή
Από την άλλη πλευρά, υπάρχει και μια άλλη -πιο ακραία- έκφραση αυτής της θεωρίας, που λέει ότι μπορούμε να τα βλέπουμε όλα θετικά, ακόμα και τις δύσκολες στιγμές, ακόμα και τις ατυχίες, τις ασθένειες, τα ατυχήματα…
Μας παροτρύνει, δηλαδή, να αντιμετωπίζουμε κάθε κρίση ως μια ευκαιρία για αλλαγή, για γνώση, για ενδοσκόπηση. Κάτι τέτοιο όμως είναι δύσκολο για την πλειονότητα των ανθρώπων, που συν τοις άλλοις έχουν ανάγκη και είναι απαραίτητο να «θρηνήσουν» όταν περνάνε κάποια δυσκολία, στο μέτρο βέβαια του φυσιολογικού.
Η συγκεκριμένη τάση όμως βρίσκει επίσης αντίθετους αρκετούς επιστήμονες, που τονίζουν ότι μια τέτοια θεωρία θα μπορούσε να γίνει ακόμα και επικίνδυνη, καθώς είναι πιθανό να οδηγήσει τελικά τον άνθρωπο να νιώθει πολύ χειρότερα: ένοχος και υπεύθυνος τόσο επειδή δεν μπορεί να δει θετικά τα όσα τον ταλαιπωρούν και τον προβληματίζουν όσο και επειδή δεν έχει καταφέρει να επηρεάσει τα πράγματα -αφού έχει μάθει να πιστεύει ότι όλα είναι στο χέρι του- ώστε να αποβούν τελικά θετικά για τον ίδιο.
Βλέποντας μόνο τα καλά
Η αλήθεια είναι ότι είναι δύσκολο να εστιάσουμε στα θετικά συναισθήματα, γιατί οι περισσότεροι είμαστε «προγραμματισμένοι» να βλέπουμε τα αρνητικά.
Μια άσκηση που προτείνουν οι ειδικοί είναι το βράδυ πριν κοιμηθούμε να σκεφτόμαστε μερικά πράγματα που συνέβησαν τη μέρα που πέρασε και για τα οποία νιώθουμε ευγνωμοσύνη, καθώς επίσης να φέρνουμε στο μυαλό μας στιγμές και περιστάσεις της ζωής μας όπου τα καταφέραμε και ήμασταν περήφανοι για τον εαυτό μας.
Στη συνέχεια, χρειάζεται επίσης να παρατηρήσουμε γύρω μας και να ανακαλύψουμε πώς μας δημιουργούνται θετικά συναισθήματα. Αν, δηλαδή, παίρνουμε ευχαρίστηση με το να είμαστε δημιουργικοί, γενναιόδωροι, να προσφέρουμε, να εξερευνούμε ή με το να ερχόμαστε σε επαφή με τη φύση, θα πρέπει να βάλουμε ως στόχο να ασχολούμαστε με δραστηριότητες που εντείνουν τα συναισθήματά μας αυτά.
Από την άλλη, είναι σκόπιμο να προσπαθήσουμε να εκπαιδεύσουμε τον εαυτό μας να παρατηρεί και όσα θα μπορούσαν να μας δημιουργήσουν κάποιο θετικό συναίσθημα παράλληλα με όσα μας εκνευρίζουν ή μας στενοχωρούν, για παράδειγμα ένα ηλιοβασίλεμα, έναν ανθισμένο κήπο ή μια στιγμή ευτυχίας με τους αγαπημένους μας.
Σημαντικό είναι επίσης να προσπαθούμε να επιμένουμε στα θετικά αυτά συναισθήματα όταν μας προκύπτουν, γιατί καθώς οι άνθρωποι έχουμε την τάση να συνηθίζουμε την ευτυχία, την αγάπη, την ομορφιά, ξεχνάμε τελικά εύκολα.
