Γράφει ο Γιώργος Δήμος
Η Εθνική Λυρική Σκηνή εγκαινιάζει επίσημα τη νέα σεζόν με τη δημοφιλή όπερα «Τζοκόντα», του Αμίλκαρε Πονκιέλλι, σε μια νέα μεγάλη διεθνή συμπαραγωγή με δύο από τους σπουδαιότερους οργανισμούς της όπερας παγκοσμίως, το Πασχαλινό Φεστιβάλ του Ζάλτσμπουργκ και τη Βασιλική Όπερα του Λονδίνου. Με πρωταγωνιστές διεθνούς αναγνώρισης, όπως τους Άννα Πιρότσι, Αλίσα Κολόσοβα, Τάσος Αποστόλου, Ανίτα Ρατσβελισβίλι, Αρσέν Σογκομονιάν, Φραντσέσκο Πίο Γκαλάσσο και Δημήτρης Πλατανιάς, το έργο θα φιλοξενηθεί στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της ΕΛΣ, στο ΚΠΙΣΝ, για επτά παραστάσεις (19, 22, 25, 29 Οκτωβρίου και 1, 4, 7 Νοεμβρίου 2025). Διευθύνει ο Φαμπρίτσιο Βεντούρα και σκηνοθετεί ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Κόβεντ Γκάρντεν Όλιβερ Μίερς.
Η «Τζοκόντα» ανεβαίνει είκοσι χρόνια μετά την τελευταία παρουσίασή της από την Εθνική Λυρική Σκηνή και αποτελεί ένα σημαντικό βήμα στη διεθνή παρουσία του θεάτρου, εγκαινιάζοντας την πρώτη συμπαραγωγή της ΕΛΣ με το φημισμένο Πασχαλινό Φεστιβάλ του Ζάλτσμπουργκ, το οποίο άνοιξε το 2023 με αυτή την παραγωγή και σημειώνοντας τη δεύτερη σύμπραξη με τη Βασιλική Όπερα του Λονδίνου, όπου θα παρουσιαστεί μετά τις παραστάσεις στην Αθήνα.
Η παγκόσμια πρεμιέρα του έργου δόθηκε το 1876 στη Σκάλα του Μιλάνου με τεράστια επιτυχία, αντίστοιχη με την «Αΐντα» και τον «Οθέλλο» του Τζουζέπε Βέρντι, που γράφτηκαν την ίδια δεκαετία. Τυπική όπερα του ύστερου ρομαντισμού, με επιρροές από τη γαλλική μεγαλόπρεπη όπερα (grand opéra), στην «Τζοκόντα» ο Πονκιέλλι —σαφώς επηρεασμένος από τον Βέρντι— πλάθει ένα έργο με θυελλώδεις χαρακτήρες, δραματικές σκηνές, πλούσια ενορχήστρωση, μελωδική ομορφιά και θεατρική λαμπρότητα. Το λιμπρέτο έγραψε ο Τόμπια Γκόρριο, προφανώς αναγραμματισμός και ψευδώνυμο του ποιητή και συνθέτη Αρρίγκο Μπόιτο, ενώ η υπόθεση βασίζεται στο έργο του Βίκτωρ Ουγκώ, «Άγγελος, τύραννος της Πάδοβας» (1835). Στα χέρια του Μπόιτο, το έργο μεταφέρεται στη Βενετία του 17ου αιώνα. Κεντρικός χαρακτήρας είναι η Τζοκόντα, μια πλανόδια τραγουδίστρια, ερωτευμένη με τον Έντσο Γκριμάλντο. Ωστόσο, ο Έντσο αγαπά τη Λάουρα, σύζυγο του ευγενούς Αλβίζε. Μετά από πολλές περιπέτειες, η Τζοκόντα βοηθά τους δύο εραστές να δραπετεύσουν, ενώ η ίδια δίνει τέλος στη ζωή της.
Η Τζοκόντα θεωρείται μια από τις κορυφαίες μεγαλόπρεπες όπερες του ρεπερτορίου, όχι μόνο γιατί πραγματεύεται μια δραματική ιστορία ενός μεγάλου ανεκπλήρωτου έρωτα και αυτοθυσίας, αλλά και γιατί είναι πλούσια σε μοναδικές μελωδίες, διάσημες άριες και υπέροχα χορωδιακά μέρη. Και φυσικά γιατί συμπεριλαμβάνει και ένα από τα πιο διάσημα μπαλέτα όλων των εποχών, τον «Χορό των ωρών», με μια μελωδία που όλοι γνωρίζουμε, καθώς πέρασε στην ποπ κουλτούρα όταν χρησιμοποιήθηκε το 1940 στην ταινία του Ντίσνεϋ «Φαντασία».
Η «Τζοκόντα» αποτελεί επίσης το εμβληματικό ντεμπούτο της Μαρίας Κάλλας στην Αρένα της Βερόνας το 1947 και σηματοδοτεί την έναρξη της ανυπέρβλητης διεθνούς καριέρας της. Η διάσημη άρια του έργου «Suicidio» έχει συνδεθεί αναπόσπαστα με τη φωνή και την ερμηνεία της.
Ο Όλιβερ Μίερς, Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Βασιλικής Όπερας του Λονδίνου και ένας από τους πιο περιζήτητους σκηνοθέτες της όπερας στην Ευρώπη, τοποθετεί τη δράση στη Βενετία του σήμερα και υπογράφει μια εντυπωσιακή όσο και συνεπή στο πνεύμα του έργου σκηνοθεσία, η οποία ξετυλίγει σε βάθος τις ίντριγκες και τα κίνητρα των χαρακτήρων. «Αυτή η πληθωρική σκηνοθεσία είναι ίσως η καλύτερη που μπορεί να υπάρξει για αυτή τη μεγαλόπρεπη αλλά εξίσου απαιτητική όπερα», σύμφωνα με την κριτική του βρετανικού Telegraph. Ο Μίερς ξεκίνησε την καριέρα του στον θεατρικό χώρο ως βοηθός του διακεκριμένου δραματουργού και σκηνοθέτη Χάουαρντ Μπάρκερ. Το 2004 συνίδρυσε την εταιρεία όπερας Second Movement, η οποία έγινε γνωστή για τις παραστάσεις της σε εναλλακτικούς χώρους. Πριν αναλάβει το 2017 την καλλιτεχνική διεύθυνση του Κόβεντ Γκάρντεν, διετέλεσε από το 2010 ιδρυτικός Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Όπερας της Βόρειας Ιρλανδίας. Στο φετινό ρεπερτόριο της Βασιλικής Όπερας του Λονδίνου έχουν ενταχθεί σε δική του σκηνοθεσία η «Τόσκα», που έχει λάβει εξαιρετικές κριτικές, και η αναβίωση του πολύ πετυχημένου «Ριγολέττου» του.
Την Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής διευθύνει o Ιταλός αρχιμουσικός Φαμπρίτσιο Βεντούρα στην τρίτη του συνεργασία με την ΕΛΣ, ύστερα από την επιτυχημένη αναβίωση της «Λαίδης Μάκβεθ του Μτσενσκ» το 2023 και το δίπτυχο «Αλέκο – Ο πύργος του Κυανοπώγωνα» το 2024. Έχει εμφανιστεί σε μερικές από τις μεγαλύτερες ανά τον κόσμο σκηνές, όπως στη Στοκχόλμη, την Κοπεγχάγη, το Όσλο, την Πράγα, το Λονδίνο, τη Ρώμη, το Τορίνο, τη Βερόνα, τη Νίκαια, το Έσσεν, το Σύδνεϋ, το Μόντρεαλ κ.ά.
Για την παραγωγή της Τζοκόντας η Εθνική Λυρική Σκηνή έχει εξασφαλίσει ένα εξαιρετικό καστ διεθνούς ακτινοβολίας. Τη Χορωδία της ΕΛΣ έχει προετοιμάσει ο Αγαθάγγελος Γεωργακάτος και την Παιδική Χορωδία της ΕΛΣ η Κωνσταντίνα Πιτσιάκου. Συμμετέχουν χορευτές από το Μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Πληροφορίες
Μουσική διεύθυνση: Φαμπρίτσιο Βεντούρα
Σκηνοθεσία: Όλιβερ Μίερς
Σκηνικά: Φίλιπ Φυρχόφερ
Κοστούμια: Άνμαρι Γουντς
Χορογραφία: Λούσυ Μπερτζ
Φωτισμοί: Φαμπιάνα Πιτσόλι
Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος
Διεύθυνση παιδικής χορωδίας: Κωνσταντίνα Πιτσιάκου
Τζοκόντα: Άννα Πιρότσι
Λάουρα Αντόρνο: Αλίσα Κολόσοβα
Αλβίζε Μπαντοέρο: Τάσος Αποστόλου
Τσέκα: Ανίτα Ρατσβελισβίλι
Έντσο Γκριμάλντο: Αρσέν Σογκομονιάν (19, 22, 25, 29/10), Φραντσέσκο Πίο Γκαλάσσο (1, 4, 7/11)
Μπάρναμπα: Δημήτρης Πλατανιάς
Τζουάνε: Μαξίμ Κλονόφσκι
Ιζέπο: Γιάννης Καλύβας
Χορεύουν
Μπαλαρίνα: Ελεάνα Ανδρεούδη
Μπάρναμπα: Γιάννης Μπενέτος / Φλωριάν-Μιχάλης Παππάς
Πατέρας: Ντανίλο Ζέκα / Αγάπιος Αγαπιάδης
Μητέρα: Άννα Φράγκου / Ελευθερία Στάμου
Νεαρή κοπέλα: Χριστίνα Μακρίδου / Αρετή Νότη
