Ο διάσημος Ιταλός φωτογράφος Ολιβιέρο Τοσκάνι πέθανε την περασμένη νύχτα σε νοσοκομείο έξω από την Φλωρεντία, όπου είχε εισαχθεί τις τελευταίες ημέρες.
Ήταν 82 ετών και από το 2022 έδινε μάχη κατά της αμυλοείδωσης, μιας σπάνιας ασθένειας η οποία προκαλεί συγκέντρωση πρωτεϊνών σε διάφορα όργανα του σώματος.
Το είχε αποκαλύψει ο ίδιος σε συνέντευξή του στην ιταλική εφημερίδα Corriere della Sera τον περασμένο Αύγουστο. «Έζησα πολύ και πολύ καλά, χωρίς αφεντικό και μόνιμο μισθό, ήμουν πάντα ελεύθερος», είχε δηλώσει στην εφημερίδα του Μιλάνου.
Ο Ολιβιέρο Τοσκάνι, ήταν Ιταλός φωτογράφος που άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στη διαφήμιση και την καλλιτεχνική φωτογραφία, έφυγε από τη ζωή χτες, αφήνοντας πίσω του μια τεράστια πολιτιστική κληρονομιά. Το έργο του δεν ήταν απλώς φωτογραφία· ήταν ένας καθρέφτης της κοινωνίας, μια διαμαρτυρία, ένας διάλογος για τα πιο ακανθώδη θέματα της εποχής. Το ευρύ κοινό τον γνώρισε από τις καμπάνιες του για την Benetton.
‘Άρχισε να εργάζεται ως φωτογράφος στα δεκατέσσερά του χρόνια και στην συνέχεια σπούδασε φωτογραφία στο Πανεπιστήμιο των Τεχνών της Ζυρίχης. Συνεργάστηκε με σειρά γνωστών οίκων, αλλά το όνομά του από το 1982 και πέρα συνδέθηκε κυρίως με την ιταλική οικογένεια Benetton.
Δεν δίστασε, στις φωτογραφίες και στις εκστρατείες που υπέγραψε, να δώσει κύριο ρόλο σε θέματα όπως είναι η μαφία, η καταπολέμηση του Aids, της ομοφοβίας, της θανατικής ποινής και του ρατσισμού.
Παράλληλα συνεργάστηκε με τον Ερυθρό Σταυρό, το Ιταλικό Ανώτατο Ινστιτούτο Υγείας και την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες.
Όταν είχε ερωτηθεί ποιο ήταν το πραγματικό μυστικό του, ο Ολιβιέρο Τοσκάνι είχε απαντήσει: «αναζητώ νέα πρόσωπα, ανθρώπους με ενθουσιασμό στα μάτια. Απαιτώ να μην βάφονται, διότι η ομορφιά είναι κάτι άλλο».
Ποιος ήταν ο Ολιβιέρο Τοσκάνι
Γεννημένος στις 28 Φεβρουαρίου 1942 στο Μιλάνο, ο Τοσκάνι σπούδασε φωτογραφία και γραφικές τέχνες στη φημισμένη Σχολή Καλών Τεχνών της Ζυρίχης. Η καριέρα του ξεκίνησε τη δεκαετία του 1960 και σύντομα κατέκτησε τον χώρο της μόδας, συνεργαζόμενος με κορυφαία περιοδικά όπως τα *Elle*, *Vogue* και *Harper’s Bazaar*. Ωστόσο, αυτό που έκανε τον Τοσκάνι να ξεχωρίσει ήταν η συνεργασία του με την ιταλική εταιρία ρούχων Benetton, η οποία τον έκανε παγκοσμίως γνωστό.
Οι φωτογραφίες που έφεραν την επανάσταση
Ο Τοσκάνι ανέλαβε τη δημιουργική διεύθυνση της Benetton το 1982 και για δύο δεκαετίες, οι καμπάνιες που επιμελήθηκε ξεπέρασαν τα όρια της παραδοσιακής διαφήμισης. Αντί για απλές εικόνες με όμορφα μοντέλα, οι φωτογραφίες του Τοσκάνι στόχευαν να προκαλέσουν, να αφυπνίσουν και να θέσουν στο επίκεντρο κοινωνικά ζητήματα.
Ανάμεσα στις πιο εμβληματικές δημιουργίες του ήταν εικόνες που απεικόνιζαν:
– Μια καλόγρια που φιλάει έναν παπά.
– Ένα νεογέννητο μωρό με τον ομφάλιο λώρο.
– Έναν άνδρα που πεθαίνει από AIDS, περιτριγυρισμένο από την οικογένειά του.
– Ματωμένες στρατιωτικές στολές και τόνισε τις φυλετικές αντιθέσεις, με μαύρα και λευκά χέρια να δένονται μαζί.
Οι καμπάνιες του Τοσκάνι για την Benetton δεν πουλούσαν απλώς ρούχα. Ήταν μια πολιτική δήλωση, μια κοινωνική κριτική που προκάλεσε συζητήσεις και, πολλές φορές, αντιδράσεις. Παρότι δέχθηκε έντονη κριτική –ακόμη και νομικές διώξεις– για την προκλητική φύση των εικόνων του, οι δημιουργίες του αναγνώρισαν το δικαίωμα της διαφήμισης να είναι κάτι περισσότερο από μέσο πώλησης.
Γιατί είναι σημαντικός
Ο Ολιβιέρο Τοσκάνι δεν ήταν απλώς ένας φωτογράφος· ήταν ένας καλλιτέχνης που πίστευε ότι η τέχνη και η διαφήμιση έχουν τη δύναμη να αλλάξουν τον κόσμο. Με την τολμηρή του οπτική, έδωσε φωνή σε περιθωριοποιημένες κοινότητες και έφερε στο προσκήνιο θέματα όπως ο ρατσισμός, η ανισότητα, η ασθένεια και ο θάνατος.
Η δουλειά του Τοσκάνι μάς θύμισε ότι η εικόνα μπορεί να είναι πιο δυνατή από τις λέξεις και ότι η διαφήμιση μπορεί να υπηρετήσει την κοινωνική ευαισθητοποίηση. Οι εικόνες του παραμένουν επίκαιρες και προκαλούν σκέψη, ακόμη και δεκαετίες μετά τη δημιουργία τους.
Η κληρονομιά του
Ο θάνατος του Τοσκάνι σηματοδοτεί το τέλος μιας εποχής, αλλά οι ιδέες του θα συνεχίσουν να εμπνέουν τις επόμενες γενιές. Το έργο του, προκλητικό, πολιτικό και βαθιά ανθρώπινο, μας καλεί να αναρωτηθούμε: Τι ρόλο μπορεί να παίξει η τέχνη σε έναν κόσμο γεμάτο προκλήσεις;
Ο Τοσκάνι έδειξε τον δρόμο, κάνοντας την τέχνη του μοχλό αλλαγής. Έδειξε πως η τέχνη μπορεί να καταναλωθεί μαζικά και να έχει ένα ουσιαστικό νόημα, να είναι προτοποριακή την ίδια ώρα που πουλάει ρούχα (για παράδειγμα). Το έργο του αποτελεί υπενθύμιση ότι μια εικόνα μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο – και, ίσως, τον ίδιο τον κόσμο.
