Πολλές θεωρίες υπάρχουν γύρω από τον ύπνο. Από τη σωστή «υγεία» του ύπνου μέχρι τα καλύτερα στρώματα και κρεβάτια για να κοιμάσαι καλύτερα ενώ μεγάλη επιτυχία σημειώνουν και οι εναλλακτικές θεραπείες ύπνου του τύπου «κοιμηθείτε σε λίγα λεπτά».
Πρόσφατες μελέτες όμως δείχνουν πως το παν για έναν καλό ύπνο είναι το timing. Το timing φαίνεται να ορίζει τελικά πάρα πολλά πράγματα στη ζωή μας. Όλοι γνωρίζουμε ότι 7-9 ώρες είναι ιδανικές για τους περισσότερους από εμάς αλλά τι συμβαίνει όταν κοιμόμαστε και γιατί ο ύπνος είναι τόσο σημαντικός; Σύμφωνα με πολλούς ειδικούς, ο βέλτιστος ύπνος γίνεται στις ώρες πριν τα μεσάνυχτα. Αυτός ο ύπνος είναι πιο ωφέλιμος για τον οργανισμό, λόγω του «φυσικού ρολογιού» μας.
Ο Dr Guy Meadows, ειδικός ύπνου και κλινικός υπεύθυνος στο Sleep School μας επισημαίνει: «Οι άνθρωποι είναι σχεδιασμένοι να κοιμούνται τη νύχτα, αλλά ο ακριβής χρόνος του ύπνου διαφέρει από άτομο σε άτομο ανάλογα με τη γενετική μας. Ενώ πολλοί από εμάς επωφελούνται από το να πηγαίνουν για ύπνο πριν από τα μεσάνυχτα, η έρευνα δείχνει ότι περίπου το 28% από εμάς έχει αυτό που είναι γνωστό ως «καθυστερημένη φάση ύπνου», που σημαίνει ότι φυσικά νιώθουμε ότι θέλουμε να πάμε για ύπνο αργότερα και να ξυπνήσουμε αργότερα -οι γνωστοί «βραδινοί τύποι» ή «κουκουβάγιες»– και η επιλογή του να κοιμόμαστε σύμφωνα με τον «αργότερο» φυσικό χρόνο ύπνου λειτουργεί καλύτερα».
Σημειώνει επίσης ότι είναι δύσκολο να προσδιοριστεί τι μπορεί να σημαίνει στην πραγματικότητα ο «καλύτερος ύπνος»: «Ο βαθύς ύπνος αναφέρεται συχνά ως ο «καλύτερος» τύπος ύπνου, επειδή μας βοηθά να ξυπνάμε νιώθοντας ανανεωμένοι. Στην πραγματικότητα, ο ύπνος καλής ποιότητας ορίζεται όταν κοιμόμαστε και κάνουμε έναν πλήρη κύκλο ύπνου με στάδια: ελαφρύς, βαθύς και γρήγορος (με κίνηση των ματιών), κι όλα αυτά σε μία νύχτα!
Μετά τη δύση του ηλίου οι περισσότεροι αισθανόμαστε φυσική κούραση κι ότι αρχίζουμε να νυστάζουμε: «Όταν σκοτεινιάζει, ο οργανισμός μας αυτόματα αρχίζει να νυστάζει, όπως ακριβώς συμβαίνει και όταν ξημερώνει!» λέει ο Meadows. «Το φως είναι το σύνθημά μας να ξυπνήσουμε και το σκοτάδι να κοιμηθούμε. Η ποσότητα φωτός στο περιβάλλον ανιχνεύεται από φωτοευαίσθητα κύτταρα στα μάτια μας. Αυτό σηματοδοτεί στο εσωτερικό ρολόι του σώματος και του εγκεφάλου μας ότι πρέπει να είναι ξύπνιος ή να κοιμάται. Για παράδειγμα, η ανίχνευση του σκότους ενεργοποιεί το ρολόι του σώματος για να διεγείρει την επίφυση να απελευθερώσει την ορμόνη μελατονίνης που προάγει τον ύπνο, προετοιμάζοντας το μυαλό και το σώμα για την ώρα του ύπνου».
«Το ρολόι του σώματος είναι ένα σύνολο 20.000 κυττάρων πίσω από τα μάτια μας που λειτουργούν σαν προγραμματιστές, ενημερώνοντας τον εγκέφαλο για το ποια ώρα της ημέρας είναι. Διατηρεί τις βιολογικές μας διεργασίες σε ένα 24ωρο πρόγραμμα γνωστό ως κιρκάδιο ρυθμό. Μας λέει πότε να κοιμηθούμε, πότε να πεινάσουμε και πολλά άλλα πράγματα. Όλα είναι υπό τον έλεγχό του. Εάν ο κιρκάδιος ρυθμός μας παραμένει σταθερός, όλες οι βιολογικές διεργασίες λειτουργούν σαν ρολόι. Κοιμόμαστε καλύτερα και νιώθουμε υγιείς. Μένουμε ξύπνιοι μέχρι αργά ή κοιμόμαστε πολύ, τότε μπερδεύεται το ρολόι του σώματος. Ένα μπερδεμένο ρολόι του σώματος οδηγεί σε “κοινωνικό jet lag” , που μας αφήνει να νιώθουμε ψυχικά και σωματικά κουρασμένοι και προκαλεί αυτό που λέμε κακό ύπνο», λέει ο ειδικός!
Παρόλα αυτά, δεν σημαίνει ότι οι νυχτόβιοι δεν κάνουν καλόν ύπνο! Αυτό που συμβουλεύει ο Dr Guy Meadows είναι σαφές: «Προσπάθησε να παρατηρήσεις πότε αρχίζεις να νυστάζεις φυσικά και ποια είναι η ώρα που ξυπνάς αντίστοιχα! Εάν είσαι βραδινός τύπος (δηλαδή μετά τις 12) τότε αυτή είναι η καλύτερη ώρα για εσένα! Εάν όμως πιστεύεις ότι το ρολόι σου σε ειδοποιεί νωρίτερα για ύπνο κι εσύ δεν μπορείς να κοιμηθείς από παράγοντες όπως είναι το άγχος, η βραδινή εργασία, οι συνήθειες κι ο τρόπος ζωής (για παράδειγμα αργοπορημένο φαγητό και άσκηση ή έντονη φωτεινότητα από το κινητό, το τάμπλετ ή το λάπτοπ), τότε είναι ώρα να αλλάξεις τα ωράριά σου και την βραδινή σου ρουτίνα!”
