Πώς σχετίζεται η διατροφή με τον καρκίνο; Η επιστημονική προσέγγιση σε ερωτήματα που μας απασχολούν.
Το 90-95% όλων των περιστατικών καρκίνου φαίνεται να έχει τις ρίζες του στο περιβάλλον και τον τρόπο ζωής. Οι παράγοντες τρόπου ζωής που ενοχοποιούνται περιλαμβάνουν την παχυσαρκία, το κάπνισμα, την έλλειψη φυσικής δραστηριότητας, το στρες, την έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, περιβαλλοντικούς ρύπους και φυσικά τη διατροφή. Τα τρέχοντα επιστημονικά δεδομένα επισημαίνουν πως το 30-35% των θανάτων για όλες τις μορφές καρκίνου συνδέεται με τη διατροφή.
Παγκοσμίως 18,1 εκατομμύρια νέα περιστατικά καρκίνου καταγράφηκαν το 2018, ενώ για το 2040 αναμένονται τα νέα περιστατικά να φτάσουν τα 29,5 εκατομμύρια και οι θάνατοι τα 16,4 εκατομμύρια παγκοσμίως. Οι πιθανοί μηχανισμοί μέσω των οποίων η διατροφή επιδρά ευεργετικά απέναντι στον καρκίνο δεν έχουν κατανοηθεί πλήρως, ωστόσο η υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών προτύπων αποτελεί επιτακτική ανάγκη λαμβάνοντας υπόψιν την επίδραση της διατροφής στη ρύθμιση του σωματικού βάρους, στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού, τη βελτίωση των συμπτωμάτων αλλά ακόμη και την επιβίωση των ασθενών.
Η ζάχαρη απαντάται σε πολλές διαφορετικές μορφές. Η απλούστερη όλων είναι η γλυκόζη η οποία αποτελεί βασική πηγή ενέργειας για όλα τα κύτταρα του σώματος, φυσιολογικά και μη. Ο πλήρης περιορισμός λοιπόν της ζάχαρης προκειμένου να αποτρέψουμε τα καρκινικά κύτταρα να τη χρησιμοποιήσουν ως πηγή ενέργειας δε φαίνεται να λειτουργεί καθώς το σώμα μας δε διαθέτει τη δυνατότητα να επιτρέπει στα υγιή κύτταρα να χρησιμοποιούν τη γλυκόζη ως πηγή ενέργειας και να αποκλείουν τα καρκινικά κύτταρα από το να τη χρησιμοποιούν. Δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να υποστηρίζουν πως η υιοθέτηση διατροφής με χαμηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου ή ενισχύει το ανοσοποιητικό σας σύστημα εφόσον έχετε νοσήσει.
Το κρέας προκαλεί καρκίνο;
Σύμφωνα με το Διεθνή Οργανισμό Ερευνών για τον Καρκίνο (International Agency for Research on Cancer – IARC) η κατανάλωση κόκκινου κρέατος (μοσχάρι, χοιρινό, αρνί, κατσίκι κλπ.) κατατάσσεται ως πιθανά καρκινογόνος για τον άνθρωπο. Η συσχέτιση αυτή παρατηρείται κυρίως για τον καρκίνο του παχέος εντέρου, ενώ δεδομένα φαίνεται να υπάρχουν για τους καρκίνους του παγκρέατος αλλά και του προστάτη. Αναφορικά με το επεξεργασμένο κρέας (λουκάνικα, σαλάμι, μπέικον κλπ.) αυτό κατηγοριοποιείται ως καρκινογόνο για τον άνθρωπο, με τα δεδομένα να υποστηρίζουν πως κάθε 50 γρ. επεξεργασμένου κρέατος που καταναλώνονται καθημερινά αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου κατά 18%.
Τελικά τι συμβαίνει με τα γαλακτοκομικά; Προκαλούν και αυτά καρκίνο;
Δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να υποστηρίζουν πως το γάλα και τα υπόλοιπα γαλακτοκομικά οδηγούν στην εμφάνιση καρκίνου. Αντίθετα, αρκετές μελέτες υποστηρίζουν πως η κατανάλωση γαλακτοκομικών πιθανότατα μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου γεγονός που μπορεί να αποδοθεί στην περιεκτικότητά τους σε ασβέστιο. Από την άλλη, η αυξημένη πρόσληψη γάλακτος με πλήρη λιπαρά φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου από καρκίνο του προστάτη, με τα δεδομένα ωστόσο να παραμένουν περιορισμένα. Ως εκ τούτου, η κατανάλωση γαλακτοκομικών στα πλαίσια ενός ισορροπημένου διαιτολογίου θα έπρεπε να ενθαρρύνεται καθώς είναι απαραίτητα για τη διατήρηση της καλής υγείας των οστών και των δοντιών, την πρόληψη της οστεοπόρωσης, της υπέρτασης, του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2, του μεταβολικού συνδρόμου αλλά βασικών παραγόντων κινδύνου για την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Μήπως τελικά το χρώμα είναι αυτό που μετράει;
Τις τελευταίες δεκαετίες τα επιστημονικά δεδομένα υποστηρίζουν πως η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών συσχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης διαφόρων μορφών καρκίνου. Η ευεργετική τους επίδραση απέναντι στη νόσο φαίνεται πως μπορεί να αποδοθεί στην πληθώρα των μικροθρεπτικών συστατικών και βιοδραστικών ενώσεων που περιέχουν όπως καροτενοειδή (πορτοκαλί χρώμα), φυλλικό, οξύ βιταμίνες C, D και E, καθώς και βιταμίνη Β6, φλαβονοειδή (κίτρινο/ πορτοκαλί χρώμα), λυκοπένιο και ανθοκυανίνες (κόκκινο χρώμα), φαινόλες (μπλε χρώμα), διαιτητικές ίνες και σελήνιο. Τα συστατικά αυτά μπορούν να δράσουν ενάντια στον καρκίνο μέσω των αντιοξειδωτικών τους ικανοτήτων, της ικανότητάς τους να παγιδεύουν τις ελεύθερες ρίζες, της διαμόρφωσης ενζύμων αποτοξίνωσης, των αντιπολλαπλασιαστικών τους ικανοτήτων, της διέγερσης του ανοσοποιητικού συστήματος καθώς και της ρύθμισης του μεταβολισμού των ορμονών. Διαφορετικά φρούτα και λαχανικά περιέχουν διαφορετικά βιοδραστικά συστατικά τα οποία μπορεί να δράσουν συνεργιστικά. Εντάξτε λοιπόν στη ζωή σας… ένα ουράνιο τόξο προκειμένου να επωφεληθείτε από τα ευεργετικά οφέλη της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών.
Γιατί να μην ακολουθήσω την αλκαλική διατροφή;
Ο ισχυρισμός πως η αλκαλική διατροφή λειτουργεί προστατευτικά απέναντι στον καρκίνο στηρίζεται στο ότι «τα καρκινικά κύτταρα ευδοκιμούν σε όξινο περιβάλλον, και δε μπορούν να επιβιώσουν σε αλκαλικό περιβάλλον» επομένως μία αλκαλική δίαιτα θα προωθούσε ένα πιο αλκαλικό περιβάλλον στο σώμα λειτουργώντας προστατευτικά για αυτό. Ωστόσο η οξεοβασική ισορροπία στο σώμα είναι καλά ρυθμισμένη, και το pH του αίματος παραμένει αυστηρά μεταξύ 7.35-7.45. Οποιαδήποτε μεταβολή του προς το πιο όξινο ή πιο αλκαλικό περιβάλλον θα μπορούσε να επιφέρει απειλητικές για τη ζωή μας συνέπειες. Γνωρίζουμε πως τα φρούτα και τα λαχανικά κατηγοριοποιούνται ως «αλκαλικά» ενώ το κρέας, τα αναψυκτικά, το αλκοόλ και το fast food κατηγοριοποιούνται ως «όξινα». Μια αλκαλική διατροφή λοιπόν μπορεί να χαρακτηριστεί ως υψηλής περιεκτικότητας σε λαχανικά και φρούτα και χαμηλής περιεκτικότητας σε κρέας, αλκοόλ και fast food, πρότυπο το οποίο δε διαφέρει καθόλου από ότι προτείνουν οι διεθνείς οργανισμοί αναφορικά με την προστασία απέναντι στον καρκίνο.
Με πληροφορίες από shape- Νίκη Μουρούτη, MSc, PhD Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
