Μύρισε … δυόσμος!
Ο δυόσμος (Mentha Spicata) απολαμβάνεται εδώ και αιώνες για το υπέροχο άρωμά του, την υπέροχη γεύση και την καταπληκτική θεραπευτική δύναμή του. Ανήκει στην οικογένεια της επίσης αγαπημένης μέντας και αποτελεί δημοφιλές βότανο στις κουζίνες του κόσμου αλλά και της φυσικής ολιστικής ιατρικής.
Ο δυόσμος είναι ένα ποώδες πολυετές φυτό μεσογειακής προέλευσης, γνωστό από την αρχαιότητα ως βότανο φιλοξενίας που, συμβολικά, μεταφέρει τη σοφία. Χρησιμοποιείται ευρέως σε όλη την Ευρώπη και σε μεγάλα μέρη της Ασίας και της Αφρικής σε αρωματισμένα ποτά, σαλάτες, γλυκά και ως γαρνιτούρα σε συνταγές. Αναπτύσσεται εύκολα σε γόνιμο, υγρό και χαλαρό έδαφος και εξαπλώνεται εύκολα υπόγεια. Φτάνει περίπου 75 εκατοστά σε ύψος και έχει πλούσια βαθυπράσινα ωοειδούς σχήματος φύλλα.
Οι αρχαίοι βέβαια γνώριζαν τη φαρμακευτική αξία της μεγάλης οικογένειας Lamiaceae της μέντας στην οποία ανήκει και τον χρησιμοποιούσαν ως φυτικό φάρμακο στην αρχαία Αίγυπτο, την Ελλάδα και τη Ρώμη χιλιάδες χρόνια πριν. Αποξηραμένα φύλλα δυόσμου έχουν βρεθεί σε αρκετές αιγυπτιακές πυραμίδες που χρονολογούνται από το 1000 π.Χ. . Οι Ρωμαίοι τον έφεραν στη Βρετανία και οι Άγγλοι άποικοι έκαναν γνωστή την οικογένεια της μέντας στους οικισμούς τους στη Βόρεια Αμερική. Παλαιότερα επίσης, πριν την ανακάλυψη της ψύξης, συνήθιζαν να προσθέτουν φύλλα δυόσμου στο γάλα γιατί πίστευαν ότι επιμήκυναν έτσι τη διάρκεια ζωής του γάλακτος και το προστάτευαν από το ξίνισμα. Σήμερα, οι σύγχρονες επιστημονικές έρευνες αποκαλύπτουν πολλά δυνητικά οφέλη για την υγεία που συνδέονται με τη χρήση διαφόρων συστατικών του φυτού με αρωματοθεραπευτικές, τοπικές και εσωτερικές εφαρμογές.
Θρεπτική αξία
Είναι ένα ευχάριστα αρωματικό βότανο, πλούσιο σε βιταμίνες, αντιοξειδωτικά και φυτοθρεπτικά συστατικά. Περιέχει πτητικό έλαιο, φλαβονοειδή, θυμονίνη, παράγωγα καφεϊκού οξέος, ροσμαρικό οξύ, καρβόνη και λιμονένιο. Το διακριτικό, πικάντικο άρωμα του αποδίδεται στο πρωταρχικό συστατικό του πτητικού ελαίου, την καρβόνη. Άλλα σημαντικά χημικά συστατικά του δυόσμου είναι το αλφα-πινένιο, β-πινένιο, η κινεόλη, η λιναλοόλη, το μυρσένιο και το καρυοφυλλένιο. Αυτές οι ενώσεις βοηθούν στην ανακούφιση από την κόπωση και το άγχος. Τα φύλλα και τα στελέχη του περιέχουν αιθέριο έλαιο μενθόλης. Σε αντίθεση με τη μέντα, ο δυόσμος αφήνει μόνο μικρές ποσότητες μενθόλης, 0,5% σε σύγκριση με το 40% της μέντας. Έχει λίγες θερμίδες (περίπου 43 θερμίδες ανά 100 γραμμάρια) και περιέχει μηδενική χοληστερόλη. Προσφέρει επίσης αρκετά μέταλλα όπως κάλιο, ασβέστιο, μαγγάνιο, σίδηρο (148% RDA) και μαγνήσιο. Επιπλέον, το βότανο είναι πλούσιο σε πολλές αντιοξειδωτικές βιταμίνες, συμπεριλαμβανομένης της βιταμίνης Α (παρέχει 4054 IU ή 135% RDA), β-καροτίνη, βιταμίνη C, φολικά (26% RDA), βιταμίνη Β-6 ), ριβοφλαβίνη και θειαμίνη.
Φαρμακευτικές χρήσεις
Σχεδόν όλα τα μέρη του φυτού βρίσκουν χρήση σε διάφορες παραδοσιακές θεραπείες καθώς και στη σύγχρονη ιατρική. Τα σημαντικότερα οφέλη του δυόσμου για την υγεία περιλαμβάνουν την ικανότητά του να βελτιώνει την πέψη, να ενισχύει την αναπνευστική υγεία, να βελτιστοποιεί τα ορμονικά επίπεδα, να ανακουφίζει από το άγχος, να αυξάνει την κυκλοφορία, να μεγιστοποιεί την καρδιακή υγεία, να προστατεύει και να ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Το αφέψημα αποτελεί ένα εξαιρετικό φάρμακο για πονοκεφάλους, νευρική καταπόνηση, κόπωση και άγχος, καθώς και για τα αναπνευστικά προβλήματα. Βοηθά στην ανακούφιση του άσθματος, της βρογχίτιδας και της καταρροής. Είναι πολύ χρήσιμο στην αντιμετώπιση προβλημάτων του πεπτικού συστήματος, όπως ναυτία, μετεωρισμός και λόξυγκας καθώς χαλαρώνει τους μύες του στομάχου. Τα αιθέρια έλαια που περιέχει έχουν ιδιότητες αναλγητικές και βρίσκουν επίσης εφαρμογή στην παρασκευή οδοντόπαστας, τσίχλας και αποσμητικών για το στόμα. Η φυσική αντιμικροβιακή φύση της μενθόλης και των άλλων οργανικών ενώσεων στο δυόσμο συμβάλλει στην προστασία του στόματος και του λαιμού από λοιμώξεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που μπορούν να βλάψουν την υγεία των δοντιών και των ούλων.
Όταν χρησιμοποιείται ως συστατικό κρέμας ή λοσιόν για το δέρμα, μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση από τον κνησμό και τη δερματίτιδα. Το έλαιο δυόσμου χρησιμοποιείται αναμεμειγμένο σε λάδι μασάζ και στην αρωματοθεραπεία για να βοηθήσει στην ανακούφιση από πονοκεφάλους, στρες, κούραση και για να ανακουφίσει από κνησμό. Κάποιες μελέτες έδειξαν ότι βοηθά στη μείωση των ανεπιθύμητων τριχών των γυναικών μέσω των αντι-ανδρογόνων ιδιοτήτων του. Το τσάι με δυόσμο έχει σημαντικό αντίκτυπο στην υγεία του αναπνευστικού συστήματος λόγω των φυσικά καταπραϋντικών και αντιφλεγμονωδών ιδιοτήτων του.
Είναι ένα ήπιο τονωτικό που διευκολύνει το στομάχι. Δημοφιλές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης για να αποτρέψει την πρωινή ναυτία και τον εμετό, αλλά μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί από άλλους που πάσχουν από τέτοια γαστρεντερικά προβλήματα όπως υπερβολικό μετεωρισμό, κράμπες ή φούσκωμα. Το IBS (σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου) φαίνεται να αυξάνεται τα τελευταία χρόνια και συχνά το τσάι δυόσμου ή το μάσημα φύλλων του συστήνεται για καλύτερη διαχείριση της κατάστασης αυτής. Για όσες γυναίκες πάσχουν από σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών ή κάποια άλλη μορφή ορμονικής ανισορροπίας, ο δυόσμος έχει αποδειχθεί ότι συμβάλλει στην αντιμετώπιση της πάθησης. Οι ισχυρές οργανικές ενώσεις που περιέχει μπορούν να αναστείλουν και να διεγείρουν το ενδοκρινικό σύστημα με διάφορους τρόπους, συμβάλλοντας στη βελτιστοποίηση της ορμονικής ισορροπίας και στην αποτροπή των περίπλοκων μεταβολικών παρενεργειών.
Η περιεκτικότητα σε σίδηρο σε μία μερίδα δυόσμου είναι περισσότερο από το 100% της ημερήσιας συνιστώμενης ποσότητας, ικανή να διεγείρει την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων και αιμοσφαιρίνης. Αυτό όχι μόνο αποτρέπει την αναιμία αλλά αυξάνει επίσης την κυκλοφορία στα άκρα του σώματος, ενισχύοντας τα επίπεδα ενέργειας και την επούλωση των πληγών. Τα υψηλά επίπεδα καλίου που βρίσκονται στο δυόσμο είναι απαραίτητα για τη διατήρηση της υγιούς αρτηριακής πίεσης. Το κάλιο είναι αγγειοδιασταλτικό, που σημαίνει ότι ανακουφίζει από την πίεση τα αιμοφόρα αγγεία και τις αρτηρίες, βοηθώντας έτσι στην πρόληψη της αθηροσκλήρωσης, των εγκεφαλικών επεισοδίων και των καρδιακών προσβολών.
Προφυλάξεις και παρενέργειες
Ο δυόσμος είναι ένα ήπιο βότανο και γενικά θεωρείται ασφαλές. Όπως όλα τα φυτικά φάρμακα, πρέπει δίνεται μεγάλη προσοχή όταν χρησιμοποιούνται εκχυλίσματα και ειδικά αιθέρια έλαια. Ορισμένοι βοτανολόγοι συμβουλεύουν να μην χορηγείται τσάι δυόσμου σε μικρά παιδιά, βρέφη και έγκυες γυναίκες. Τα άτομα με προβλήματα κήλης ή χολής καλό είναι να τον αποφεύγουν. Έχει αναφερθεί τέλος ότι προκαλεί αλλεργικό δερματικό εξάνθημα σε μερικούς ανθρώπους με ευαισθησία.
Φωτεινή Πουρνάρα, itrofi.gr/
